Bezpieczna kotłownia ​​​​​​​– jakie elementy wyposażenia zapewniają ochronę instalacji ciepłej wody?

Bezpieczna kotłownia – jak unikać problemów ze wzrostem ciśnienia w instalacji c.w.u.?

Wyposażenie kotłowni ma bezpośredni wpływ na jej funkcjonalność i efektywność. Dobrze dobrane komponenty współpracują ze sobą, zapewniając stabilną i bezawaryjną pracę całego systemu grzewczego. Odpowiednio dobrane urządzenia i armatura pozwalają na precyzyjne sterowanie procesem ogrzewania, dostosowanie temperatury do indywidualnych potrzeb oraz optymalne wykorzystanie paliwa, a regularne przeglądy mają na celu utrzymać kotłownie w dobrym stanie technicznym. 

Jednak czasem dochodzi do usterek i awarii, które objawiają się w różny sposób. Jednym z trudniejszych przypadków jest wzrost ciśnienia ponad wartości, do których zaprojektowana została instalacja. W takich przypadkach sytuację ratują systemy bezpieczeństwa, w które powinna być wyposażona każda instalacja ciepłej wody użytkowej (c.w.u.) i centralnego ogrzewania (c.o.). Sprawdźmy, co może powodować wzrost ciśnienia w instalacji i które jej elementy zabezpieczają system w takich przypadkach.

Co może być powodem wzrostu ciśnienia w instalacji c.w.u.?

W przypadku instalacji c.w.u. czyli cieplej wody użytkowej problemy ze zbyt dużym ciśnieniem mogą być spowodowane niekontrolowanym podgrzewaniem wody, zbyt wysokim ciśnieniem wody zasilającej, usterką zaworu zwrotnego kierującego nadmiar ciepłej wody do zasobnika lub usterką wyposażenia zabezpieczającego instalację. W takich przypadkach można obserwować charakterystyczne objawy, które przed awarią wyłączającą instalację z użytkowania, sygnalizują pojawienie się problemu.
 

Co jest najczęstszą przyczyną zbyt wysokiego ciśnienia w instalacjach cieplej wody:

🚫 Zbyt wysokie ciśnienie zimnej wody zasilającej instalację – można je kontrolować, montując odpowiedni reduktor ciśnienia na głównym przyłączu wody. 

🚫 Wzrost ciśnienia spowodowany rozszerzalnością cieplną wody – czyli spowodowany jej podgrzewaniem kompensuje grupa bezpieczeństwa instalacji c.w.u.

🚫Uszkodzenie zbiornika przeponowego (wzbiorczego) – jeżeli dojdzie do uszkodzenia membrany zbiornika woda przejdzie do strefy powietrza a samo urządzenie przestanie pełnić swoją funkcję.

Problemy ze zbyt wysokim ciśnieniem w instalacji c.w.u. można rozpoznać po następujących symptomach:

🚩 Kapanie wody z zaworu bezpieczeństwa – przy zasobniku c.w.u., które nasila się podczas podgrzewania wody. Im wyższa temperatura tym więcej wody zawór bezpieczeństwa będzie upuszczał

🚩 Charakterystyczne odgłosy – często określane jako „strzelanie w rurach”. Przy skrajnie wysokich temperaturach potrafią być słyszalne naprężenia rur jakie występują w instalacji.
W instalacjach wyposażonych w grupę bezpieczeństwa z manometrem wzrost ciśnienia można też odczytać ze wskazań urządzenia pomiarowego pot. manometru.

🚩 Widoczny wzrost ciśnienia – przy pobieraniu wody z baterii kranowych.

Elementy zabezpieczające instalacje c.w.u

Jak dobrze wiadomo z lekcji fizyki, woda podczas ogrzewania zwiększa swoją objętość, co oznacza, że większa jej ilość musi zmieścić się w tej samej instalacji, co prowadzi do wzrostu ciśnienia. Zjawisko to jest całkowicie normalne, a dobrze wykonana instalacja pozwala na kontrolowany wzrost ciśnienia wraz z jego kompensacją.

W przypadku systemów z dobrze działającymi elementami zabezpieczającymi instalację zabezpieczenia kompensują nadwyżkę ciśnienia, aby zapobiec uszkodzeniu armatury, kotła i innych elementów wyposażenia.

Podstawowymi elementami zabezpieczającymi instalację c.w.u. są:

❇️ naczynie wzbiorcze (przeponowe) – jest to pewnego rodzaju bufor, który dzięki obecności powietrza przejmie nadmiar objętości wody po jej podgrzaniu. 

❇️ zawór bezpieczeństwa – który po przekroczeniu wartości granicznej upuści nadmiar (ciśnienia wody). Należy pamiętać, że ten zawór pełni funkcję bezpiecznika, a nie funkcję kompensacyjną.

❇️ grupa bezpieczeństwa c.w.u. – jest to specjalny zestaw składający się z belki rozdzielczej, zaworu bezpieczeństwa, manometru oraz podłączenia naczynia wzbiorczego. Stosowanie grup znacznie ułatwia montaż kotłowni i poprawia estetykę i funkcjonalność systemu. Przykładem trwałych grup są produkty firmy FinishA, które z łatwością można znaleźć w naszym sklepie.

❇️ reduktor ciśnienia  – umieszczony na zasilaniu ciepłej wody, obniża on ciśnienie wody zimniej tak aby po podgrzaniu woda osiągnęła podobne ciśnienie co woda zimna.

Dobrze działające zabezpieczenia skutecznie chronią kocioł i armaturę przed uszkodzeniem, co daje czas na znalezienie przyczyny usterki. Jednakże w przypadku uszkodzenia, któregoś z zaworów, w które wyposażona jest grupa bezpieczeństwa instalacji c.w.u., trzeba liczyć się z poważnymi konsekwencjami.

Do czego może doprowadzić brak lub usterka grupy bezpieczeństwa c.w.u.

Grupa bezpieczeństwa instalacji c.w.u. jest wyposażona naczynie wyrównawcze o wielkości odpowiedniej dla magazynowanej w zasobniku wody oraz zawór bezpieczeństwa. Ich prawidłowe działanie gwarantuje bezpieczeństwo kotła i efektywną produkcję ciepłej wody użytkowej. Jakie są objawy usterek poszczególnych elementów?


1. Objawy usterki naczynia przeponowego w instalacji c.w.u.
Usterka naczynka wzbiorczego najczęściej charakteryzuje się wzrostem ciśnienia w układzie lub nierównomiernością ciśnienia pobieranej ciepłej wody. Usterka tego elementu jest poważną awarią lecz stosunkowo łatwą do usunięcia,
 

Jak kontrolować stan naczynia przeponowego?

Każde naczynko jest wyposażone w wentyl, dokładnie taki sam jak w kole samochodowym. Służy ono do pompowania powietrza do gumowego balona umieszczonego wewnątrz tego zbiornika. Powietrze nie ma bezpośredniego kontaktu z woda – oddziela ja gumowa bariera.

Wentyl pełni również funkcję serwisową, można za jego pomocą sprawdzić czy ciśnienie powietrza jest takie jak zaleca producent naczynia wzbiorczego.

Za jego pomocą również można stwierdzić czy naczynie nie jest uszkodzone, wystarczy zdjąć kapselek i poprzez krótkie naciśnięcie na iglicę np wykałaczką ocenić stan.

Gdy poleci powietrze wszystko jest w porządku natomiast gdy z wentyla poleci woda najprawdopodobniej jest uszkodzone – do wymiany.

Tak w prosty sposób można samodzielnie ocenić stan systemy dystrybucji cieplej wody pitnej.

2. Awaria zaworu bezpieczeństwa w instalacji ciepłej wody użytkowej to bardzo poważna usterka. Jest ona bezpośrednio związana z bezpieczeństwem domowników jak i samego wyposażenia kotłowni. Awaria tego elementu może skutkować uszkodzeniem instalacji niezależnie od materiału z którego jest wykonana czy to z miedzi, rur pex czy z systemu rur zgrzewanych PP. Ten ważny element instalacji powinien być kontrolowany według zleceń producenta czyli najczęściej podczas okresowych przeglądów kotłowni.

Zablokowany zawór bezpieczeństwa – to pewny wzrost ciśnienia podczas podgrzewania wody. W skrajnych przypadkach ryzyko uszkodzenia zasobnika i innych elementów instalacji, w tym rur i armatury oraz urządzeń podłączonych do instalacji. Sprawdzenie działania można też wykonać samemu.

Jak sprawdzić samodzielnie działanie zaworu bezpieczeństwa?

Sprawdzenie zaworu bezpieczeństwa jest dosyć prostą czynnością, najczęściej znajdziemy go zamontowanego na grupie bezpieczeństwa c.w.u. Jest to element instalacji z czerwonym pokrętłem (podobny występuje również w instalacji c.o. ale o innym ciśnieniu dopuszczalnym), należy je przekręcić przeciwnie do ruchu wskazówek zegara. Jeżeli wypłynie z niego woda tylko przez chwile jest sprawny. Natomiast gdy po przekreceniu woda nie wypływa lub nie ustaje po chwili sugeruje to że zawór bezpieczeństwa jest uszkodzony. Producenci zaworów zalecają wówczas ich wymianę na nowe.
 

Co może powodować usterkę zaworów w grupie bezpieczeństwa?

Usterki zaworów bezpieczeństwa i zaworów zwrotnych, w które są wyposażane grupy bezpieczeństwa instalacji c.w.u., mogą być spowodowane różnymi czynnikami. Zdarza się, że usterka jest spowodowana zużyciem, wadami fabrycznymi lub nieprawidłowym montażem. Powodem może być też:

Osady z kamienia kotłowego – twarda woda sprzyja szybkiemu osadzaniu kamienia kotłowego, co z czasem prowadzi do unieruchomienia zaworów.
Rdza – korozja samego zaworu lub osady spowodowane korozją innych elementów systemu także mogą powodować blokowanie elementów ruchomych zaworów. 
Zanieczyszczenia – piasek, resztki materiałów uszczelniających i inne zanieczyszczenia, które dostały się do układu w trakcie realizacji prac konserwacyjnych i montażowych, również mogą blokować zawory.

Pokazuje to, jak ważna jest dbałość o jakość wody w instalacji c.w.u. Mając to na uwadze, warto stosować dodatkowe filtry i zmiękczacze wody, dzięki którym na elementach wrażliwych będzie osadzać się mniej blokującego je kamienia kotłowego i innych osadów. Trzeba też pamiętać o regularnej konserwacji i odkamienianiu instalacji raz na jakiś czas. W przypadkach, w których w ujęciu dostępna jest wyjątkowo twarda woda, dobrym rozwiązaniem może okazać się montaż wydajnej stacji uzdatniania wody.