Jaką rurę PP-R powinienem wybrać?

Jaką rurę PP-R powinienem wybrać?

1. Jakie są dostępne rodzaje rur?

System PLASTBOR oferuje 5 rodzajów rur różniących się konstrukcją, wytrzymałością oraz grubością ścianek. Każdy rodzaj rur ma swoje cechy dzięki którym określa się jej warunki pracy. Różnorodność rur pozwala nie tylko na dobór odpowiedniej wytrzymałości ale również pozwala na zoptymalizowanie kosztów instalacji.

W instalacjach stosujemy rury:
 

Poniższy diagram w sposób wzrokowy pokazuje podział rur z systemu Plastbor. Z lewej strony rury pp-r jednorodne nie stabilizowane za to z prawej dwa rodzaje rur pp-r stabilizowanych.

2. Czym różnią się rury jednorodne od stabilizowanych?

Podpunkt ten wyjaśnia różnice między budową rur z polipropylenu w wersjach monolitycznych (jednorodnych) a wersjami stabilizowanymi. Rury stabilizowane nazywane też kompozytowymi produkowane są w warstwach gdzie każda z nich swoje specjalne zadanie. Nowoczesne systemy instalacji wymagają odporności i wytrzymałości jest to więc obowiązkowy element każdego układu ogrzewania lub dystrybucji ciepłej i zimnej wody użytkowej.
 

3. Co to jest stabilizacja?

Stabilizowane rury PP-R charakteryzują się mniejszą wydłużalnością liniową względem temperatury. Takie zjawisko zachodzi gdy występuje znaczna różnica temperatur między temperaturą wody / płynu / medium a temperaturą otoczenia. Zjawisko jest widoczne gdy rurociąg jest zamocowany na ścianie za pomocą uchwytów a rura między nimi jest pofalowana. Pofalowanie powstało przez zmianę długości rury, wielkość wydłużenia zależy od delty temperatury. Im większa różnica między temperaturą w środku rury a temperaturą otoczenia tym wydłużenie jest bardziej widoczne. Rury z warstwą stabilizującą mają zmniejszony ten współczynnik co sprawia że rura ma mniejszą tendencję do zmiany swojej długości. Dlatego szczególnie zaleca się stosowanie rur stabilizowanych dla ciepłej wody w miejscach widocznych takich jak piony, poziomy i szachty techniczne między węzłami sanitarnymi.
 

Rury stabilizowane mają taką samą wytrzymałość na ciśnienie jak rury jednorodne. Jedyną różnicą jest mniejszy współczynnik rozszerzalności !

Rozszerzalność liniowa PP-R tak jak innych rur z tworzyw sztucznych jest znacznie większa niż stali czy miedzi. Rozmiar wydłużenia można obliczać i porównywać dzięki tabelom właściwości materiałowych.

Współczynniki rozszerzalności wynoszą:

• dla polipropylenu                           0,15 mm/m•K

• dla stali                                          0,012 mm/m•K

• dla miedzi                                      0,0165 mm/m•K

• dla rur warstwowych PP                0,05 mm/m•K
   

3.a. Jak obliczyć wielkość wydłużenia rurociągu?

Najprościej jest to obliczyć z podanego poniżej wzoru, należy pamiętać jednak o podstawieniu prawidłowych danych. Pierwszą wartością którą należy znać jest długość rur w odcinku prostym (bez kolan, odejść itp) tą wartość pod wzór należy podstawić w metrach. Kolejnym parametrem jest różnica temperatur między temperaturą pracy rury a temperaturą w której był prowadzony montaż instalacji, wartość tą należy podać w Kelwinach. Trzecim parametrem jest współczynnik z punktu nr.3 dla rur z materiału dla którego chcemy obliczyć wartość wydłużenia.

Wielkość wydłużenia oblicza się ze wzoru:

I = L • ^t • ð

- I - wielkość wydłużenia (mm)
- L - długość przewodu (m)
- ^t - różnica pomiędzy temperaturą w czasie montażu i temperaturą pracy (K)
- ð - współczynnik rozszerzalności (mm/m•K)

3.b. Rura stabilizowana czy zwykła? - jaką wybrać?

Na to pytanie każdy instalator powinien odpowiedzieć sobie sam, każda instalacja jest inna i wymaga innych rozwiązań. Na pewno nie ma potrzeby stosowania rur stabilizowanych do użytku z zimną wodą / medium, nie jest to zabronione ale naraża na wyższe koszty zakupu materiału. Kolejnym aspektem na który warto zwrócić uwagę jest sposób montażu. Jeżeli rury są prowadzone w warstwie posadzki lub tynku też nie a konieczności stosowanie rur stabilizowanych. Rury stabilizowane pp do ciepłej wody należy używać podczas budowy pionów i poziomów w instalacjach natynkowych.

4. Jakie są dopuszczalne parametry pracy rur PP-R? 

Wszystkie rury PP-R produkowane są według normy PN-EN ISO 25874. Norma ta określa wszystkie cechy, parametry geometryczne oraz parametry pracy. W powyższym dokumencie znajduję się tabela która przewiduje eksploatację rur PP-R w czasie 50 lat. W tabeli wyróżnionych jest klika klas, a każda klasa odpowiada innym warunkom pracy rur. Dlatego bardzo ważnym parametrem jest określenie przez instalatora w której klasie będzie pracować dana instalacja. Na podstawie tej klasy norma określa dopuszczalne i maksymalne ciśnienia w jakich może pracować bez ryzyka awarii.
 

4.a. Jak dobrać właściwą klasę zastosowania dla rur pp?

Aby zacząć dobór rur PP-R instalator powinien znać klasę zastosowania w której chce aby dana rura pracowała. Klasy zastosowań wraz z opisem można znaleźć w normie ISO 11508. 
 

W dużym skrócie klasy dzielą się na:
 

• 1 klasa zastosowania - dystrybucja ciepłej wody użytkowej o temperaturze projektowej 60 stopni C.

• 4 klasa zastosowania - niskotemperaturowe ogrzewanie grzejnikowe lub podłogowe o temperaturze projektowej 60 stopni C.

• 5 klasa zastosowania - wysokotemperaturowe ogrzewanie grzejnikowe o o temperaturze projektowej 80 stopni C.

Klasy zawierają w sobie też uwzględnienie czasu eksploatacji z przebiegiem temperaturowym, temperaturę maksymalną wyższą niż temperatura projektowa a nawet temperaturę maksymalną w czasie awarii. Dlatego dobór klasy jest szczególnie istotny !

Ponad to każda klasa uwzględnia parametry pracy na zimnej wodzie o temperaturze 20 stopni C i ciśnieniu 10 bar.
 

4.b. Podział rur PP-R z uwzględnieniem klas zastosowania

4.c. Jakie ciśnienie jest dopuszczalne?

Gdy klasa zastosowania jest już wybrana można przejść do doboru odpowiedniej wersji rury PP-R. Każdy rodzaj rur podanych w punkcie nr. 4 b dopuszcza inną wartość ciśnienia w zależności od klasy w której chcemy ją zastosować. Rura może wytrzymywać różne ciśnienia w różnych klasach. Ten parametr jest zależny od temperatury roboczej.

Poniżej przedstawione ciśnienia projektowe w klasach
 

5. Jaka jest grubość ścianki w rurach?

Każda średnica rury ma inną grubość ścianki, wynika to ze specjalnego parametru SDR który to określa stosunek średnicy do grubości ścianki. Rury pp charakteryzują się tym ze nie zawsze większa grubość ściany rury ma wpływ na wytrzymałość. U nas w sklepie w opisie każdej rury jest zawarta informacja o grubości scianki. Sam ten parametr nie jest bardzo istoty, ważniejszy jest odpowiedni dobór klasy i ciśnienia projektowego.